7 listopada 2013 roku, w Szkole Głównej Służby Pożarniczej w Warszawie, odbyła się konferencja poświęcona instalacjom ppoż., organizowana przez redakcje miesięczników „Rynek Instalacyjny” oraz „elektro.info”.
Organizatorzy w tym roku zaproponowali uczestnikom skupienie się na sterowaniu urządzeniami przeciwpożarowymi w obiektach budowlanych – projektowaniu, montażu i eksploatacji instalacji elektrycznych, wentylacyjnych i gaśniczych.
Ochrona przeciwpożarowa, jak stwierdził jeden z prelegentów, to swoista polisa ubezpieczeniowa – ponosi się koszty jej realizacji, licząc na to, że prawdopodobieństwo jej wykorzystania będzie niewielkie. Komfort bezpieczeństwa, choć podyktowany rozsądkiem, nie jest jednak dobrowolny – wynika z obowiązujących przepisów prawa.
Grzegorz Kubicki (Politechnika Warszawska) omawiał podczas konferencji problemy współczesnej wentylacji pożarowej, zwracając uwagę słuchaczy na duże znaczenie prawidłowego projektowania instalacji dla jej właściwego wykonania i funkcjonowania.
ZOBACZ GALERIĘ ZDJĘĆ >>
Warto to powtarzać, tym bardziej że nadal wiedza o działaniu instalacji wentylacji pożarowej jest niska, co w połączeniu z brakiem dobrych krajowych standardów utrudnia wykonanie projektu – funkcjonowanie wentylacji pożarowej w Polsce reguluje zaledwie kilka paragrafów przepisów wykonawczych do ustaw Prawo budowlane oraz o ochronie przeciwpożarowej. Sytuacja ta sprawia, że projektanci mogą ulegać naciskom osób trzecich czy rzeczoznawców, co może być fatalne w skutkach.
| Gdyby nie przepisy, nikt by systemów bezpieczeństwa nie projektował. Realizuje się system w wersji minimum, nie biorąc pod uwagę jego żywotności w okresie całej eksploatacji. |
| Grzegorz Kubicki, Politechnika Warszawska |
Nadal podstawowym kryterium wyboru systemu wentylacji pożarowej jest cena zestawu urządzeń, a nie jego faktyczna skuteczność podczas pożaru. Oszczędność na każdym kroku nie popłaca. Koncepcja instalacji powinna być zgodna ze współczesnymi zasadami sztuki inżynierskiej, wpisując się tym samym w coraz bardziej restrykcyjne wymagania i zapewniając bezpieczeństwo.
W drugim z wystąpień Grzegorz Kubicki omówił przykłady realizacji wentylacji pożarowej. Przedstawił m.in. typowe problemy dotyczące funkcjonowania systemu ppoż. w budynkach. Należą do nich m.in.:
- Brak właściwego nadzoru i konserwacji instalacji.
- Nieuwzględnianie specyfiki obiektu przy zabezpieczeniu wyjść na drogi ewakuacyjne.
- Zachowanie użytkowników budynku w sytuacji alarmu pożarowego. Dla przykładu: drzwi zamykane samoczynnie często są trwale blokowane klinami przez użytkowników i w sytuacji alarmu ppoż. nie zadziałają. Lepiej używać drzwi z magnetycznym zaczepem, zwalnianym automatycznie z sytuacji pożaru.
- Nieuwzględnienie zjawisk fizycznych, np. ciągu termicznego, w projektowaniu systemu ppoż. co sprawi, że instalacja będzie działała tylko przy określonych parametrach pogodowych.
Paweł Janik (Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej) skupił się w swoim wystąpieniu na formie i zakresie projektu wentylacji pożarowej. Poruszył najważniejsze wymagania dotyczące projektowania urządzeń zabezpieczających przed zadymieniem oraz mankamenty stwierdzane w trakcie czynności kontrolno-rozpoznawczych przeprowadzanych przez organy ochrony przeciwpożarowej.
Wymienił główne błędy, jakie wciąż pojawiają się w praktyce projektowej, a są nimi:
- nieuwzględnianie niekorzystnych interakcji urządzeń oddymiających z innymi urządzeniami przeciwpożarowymi,
- brak skorelowania działania poszczególnych urządzeń w ramach „scenariusza pożarowego”,
- przyjmowanie „dwuwarstwowego” modelu oddymiania w odniesieniu do niskich pomieszczeń,
- bezkrytyczne przyjmowanie wentylacji strumieniowej jako elementu poprawiającego warunki ewakuacji,
- nieuwzględnianie wymagań w zakresie dostępu do miejsca pożaru ekip ratowniczych,
- nieuwzględnianie, a nawet świadome ignorowanie praw fizyki,
- niebranie pod uwagę w systemach oddymiania wpływu wiatru, wahań temperatury wewnątrz i na zewnątrz obiektu,
- przyjmowanie nierealnych założeń projektowych, m.in. w zakresie mocy pożaru, dymotwórczości, powierzchni pożaru, czasu podjęcia interwencji przez ekipy ratownicze itd.
| Rzeczoznawca ds. zabezpieczeń ppoż. powinien ponosić odpowiedzialność prawną w zakresie zgodności projektu systemu ppoż. z obowiązującymi normami i regulacjami. |
| Paweł Janik, Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej |
Paweł Szlachta (Protect Warszawa) omawiał zasady tworzenia scenariuszy pożarowych, które z jednej strony są wymaganym elementem projektu budowlanego, z drugiej zaś są zazwyczaj tak ogólne, że nie pozwalają na to, aby na ich podstawie stworzyć system o konkretnych parametrach, wymaganych ze względu na charakter budynku i jego konstrukcję.
Prelegent podjął próbę określenia praktycznych zasad i procedur postępowania, które pozwolą na stworzenie takich scenariuszy, aby możliwe było – po ich wdrożeniu – automatyczne lub ręczne uruchomienie odpowiednich procedur zadziałania i współdziałania systemów oraz urządzeń przeciwpożarowych umożliwiających uzyskanie najwyższego możliwego do osiągnięcia stanu bezpieczeństwa pożarowego osób przebywających w budynku, oraz samego budynku.
Jedną z najważniejszych cech scenariusza powinna być jego czytelność. Osoby analizujące scenariusz muszą się łatwo zorientować, jaka instalacja lub jakie urządzenie powinno zmienić swój stan pracy w razie wykrycia pożaru w obiekcie. W opracowaniu powinno się także unikać podawania informacji wtórnych, np. oznaczeń szaf i przekaźników sterujących, które utrudnią szybką identyfikację stanu pracy urządzeń i instalacji w razie pożaru.
| W sytuacji zastosowania w projekcie rozwiązania niestandardowego, warto zamieścić opis założeń do działania systemu, tak aby nie było wątpliwości, jakie zadania mają realizować poszczególne elementy systemu. |
| Paweł Szlachta, Protect Warszawa |
Grzegorz Ścieranka (Politechnika Śląska) przeszedł do omówienia instalacji ppoż. pod kątem projektowania i wykonania oraz odbioru instalacji ppoż., a w szczególności hydrantów wewnętrznych.
Budowa instalacji wodociągowej przeciwpożarowej wymaga sporządzenia projektu budowlanego oraz jego zatwierdzenia i wydania decyzji pozwolenia na budowę przez właściwy organ administracji architektoniczno-budowlanej. Można ją rozpocząć jedynie na podstawie ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę.
W procesie realizacyjnym tego rodzaju instalacji – obok etapów projektowania i budowy – należy wziąć pod uwagę dokonanie odbioru instalacji i dopuszczenia jej do użytkowania.
Projektant ma obowiązek zapewnić sprawdzenie projektu pod względem zgodności z przepisami, w tym techniczno-budowlanymi, przez osobę posiadającą uprawnienia budowlane do projektowania bez ograniczeń we wspomnianej specjalności lub przez rzeczoznawcę budowlanego. Ponadto każdy projekt instalacji wodociągowej przeciwpożarowej dla obiektu, dla którego jej stosowanie jest obligatoryjne, wymaga uzgodnienia z rzeczoznawcą ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych.
| Rzeczoznawca ds. ochrony ppoż. rekomenduje pewne rozwiązania, wg wiedzy i zaleceń prawnych/normatywnych, ale to projektant dysponuje wiedzą techniczną i nie może bezkrytycznie przyjmować zaleceń rzeczoznawcy, tym bardziej że póki co ponosi wyłączną odpowiedzialność prawną za projekt. |
| Grzegorz Ścieranka, Politech |
Małgorzata Sawczuk (T.R. Inżynier) przedstawiła zagadnienia związane z projektowaniem pompowni pożarowych w budynkach:
- jak dobrać lub wykonać pomieszczenie pompowni pożarowej,
- jakie warunki techniczne i technologiczne powinna spełniać pompownia,
- jakie instalacje wykonać, aby bezpiecznie wykorzystywać instalację do gaszenia pożaru,
- jakie warunki powinny spełniać poszczególne elementy pompowni pożarowej (ulokowanie w przestrzeni, lokalizacja względem innych elementów instalacji itp.),
- jaka jest charakterystyka pracy pomp oraz osprzętu umożliwiającego ich poprawną pracę (zawory odcinające na przewodzie ssawnym pompy, zaworu zwrotnego oraz zaworu odcinającego na przewodzie tłocznym, filtra na przewodzie ssawnym przed zaworem stopowym).
| Najdokładniejsze wskazówki dotyczące projektowania pompowni pożarowych zawiera norma dot. projektowania instalacji tryskaczowych: PN-EN 12489-5 |
| Małgorzata Sawczuk, T.R. Inżynier |
Agnieszka Malesińska (Politechnika Warszawska) z kolei przedstawiła wybrane zagadnienia dla stałych urządzeń gaśniczych w budynkach użyteczności publicznej i specjalnego przeznaczenia. Jedną z możliwości ochrony przeciwpożarowej są stałe urządzenia gaśnicze (SUG).
Przy projektowaniu instalacji tryskaczowej nie ma obowiązku zastosowania się do jednego, określonego schematu obliczeniowego i istnieje dowolność stosowania dostępnych standardów projektowania instalacji tryskaczowej. Najczęściej o zastosowaniu konkretnych wytycznych decyduje firma ubezpieczeniowa.
Alternatywnym rozwiązaniem dla budynków o szczególnym przeznaczeniu (archiwa, muzea, obiekty zabytkowe) mogą być instalacje gazowe, np.: na CO2, z zastosowaniem argonu lub gazów obojętnych (np. FM-200) lub instalacje mgły wodnej.
Prelegentka szczególną uwagę poświęciła ostatniemu typowi urządzeń, prezentując ich zalety szczególnie dla obiektów zabytkowych, czy bibliotek – instalacje mgłowe nie zalewają bowiem wodą znajdujących się w pomieszczeniu przedmiotów. Instalacje mgły wodnej to technologia obecna na rynku od kilku lat, jednak wciąż stosunkowo nowa i nie dysponująca zbyt wieloma wytycznymi, pozwalającymi na precyzyjne projektowanie.
Są dwa podejścia dot. projektowania instalacji mgłowych:
|
| Agnieszka Malesińska, Politechnika Warszawska |
Prelegentka zwróciła uwagę, że instalacje tryskaczowe i mgłowe stale ewoluują. Są poddawane ciągłym badaniom. Prowadzone są badania wpływu wentylacji przeciwpożarowej na pracę instalacji tryskaczowej, sprawdza się różne materiały, które mogą być wykorzystane do produkcji przewodów instalacji ppoż.
Paweł Czubaszewski (Ela-Compil) wygłosił ostatnie podczas konferencji wystąpienie, prezentując zagadnienia związane z integracją systemów wykrywania i sygnalizacji pożaru w budynkach mieszkalnych i użyteczności publicznej.
Współcześnie wznoszone obiekty coraz częściej pełnią jednocześnie kilka różnych funkcji: mieszkalnych, biurowo-handlowych, gastronomicznych itp. Powszechne staje się przy takich realizacjach występowanie o udzielenie zgody na odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych. Warunkiem koniecznym odstąpienia od przepisów jest zastosowanie nowoczesnych rozwiązań w zakresie bezpieczeństwa pożarowego. W związku z tym w obiektach tych rośnie liczba urządzeń przeciwpożarowych, których sprawność oraz właściwe wysterowanie ma wpływ na poziom bezpieczeństwa pożarowego.
Istotna przy projektowaniu i realizacji systemów ppoż. jest ich integracja w spójną strukturę zarządzaną z jednej centralnej platformy, co pozwala m.in. na maksymalne skrócenie czasu reakcji systemu w przypadku zagrożenia i coraz więcej producentów urządzeń przeciwpożarowych dostosowuje swoje produkty do takiej integracji.
Podczas konferencji nie zabrakło także interesujących prezentacji firmowych. Poniżej przedstawiamy tematy, które omówili przedstawiciele zaproszonych firm:
- Zasady stosowania stacjonarnych systemów detekcji gazów – Gazex Sp. z o.o.
- Projektowanie wentylacji pożarowej garaży. Teoria i praktyka na przykładzie budynku wielorodzinnego w Warszawie – Fläkt Bovent Sp. z o.o.
- Bierne zabezpieczenie ogniochronne wielkogabarytowych kanałów wentylacyjnych, klimatyzacyjnych i oddymiających – Rockwool Polska Sp. z o.o.
- Wykorzystanie nowych funkcji central mcr Omega w trójfazowych instalacjach zasilających urządzenia przeciwpożarowe – Mercor S.A.
- System Armaflex Protect – nowoczesne rozwiązanie do uszczelniania przejść instalacyjnych rur – Armacell Poland Sp. z o.o.
Różnorodne rozwiązania technologiczne z zakresu ochrony ppoż. można było także poznać, odwiedzając stanowiska wystawiennicze, zorganizowane w przestrzeni konferencyjnej.
Konferencja prowadzona była w dwóch salach. Oprócz tematyki instalacji sanitarnych poruszane były bowiem podczas tego wydarzenia także kwestie związane z instalacjami elektrycznymi, jak:
- zmiany w przepisach techniczno-prawnych oraz normalizacji dotyczące instalacji elektrycznych w budynkach wprowadzone w 2013 roku oraz planowane w najbliższych latach,
- wymagania dotyczące zasilania i sterowania pompowni pożarowych,
- uzgodnienia projektu budowlanego w zakresie ochrony ppoż.,
- zagrożenia pożarowe stwarzane przez instalacje elektryczne,
- zasady projektowania układów sterowania instalacji do odprowadzania dymu i ciepła,
- pomiary okresowe instalacji elektrycznych w obiektach zagrożonych wybuchem,
- zagrożenia pożarowe wywoływane przez wyładowania piorunowe oraz nieprawidłowe rozwiązania instalacji piorunochronnych i urządzeń do ograniczenia przepięć,
- badanie i projektowanie dźwiękowych systemów ostrzegawczych,
- wymagania w zakresie prowadzenia tras przewodowych instalacji ppoż. w budynkach,
- wymagania techniczno-prawne oświetlenia awaryjnego i ewakuacyjnego,
- środowisko pożarowe, zagrożenia porażeniowe dla ratowników oraz zasady ochrony przeciwporażeniowej w instalacjach elektrycznych zasilających urządzenia ppoż. – prezentacja normy N SEP-E 005.
Dziękujemy wszystkim uczestnikom konferencji i zapraszamy ponownie w przyszłym roku!